25/3/13

Επαναχρησιμοποίηση στη Φλάνδρα - Βέλγιο


Του Joris De Brone, Εκτελεστικού Διευθυντής της De Kringwinkel ‘t rad

«De Kringwinkel»: Θησαυροί στα σκουπίδια

Ο όρος επαναχρησιμοποίηση αναφέρεται στη χρήση ενός αντικειμένου που έχει ήδη χρησιμοποιηθεί και περιλαμβάνει την επαναχρησιμοποίηση του αντικειμένου για την καθιερωμένη ή και για διαφορετική λειτουργία.

Αντίθετα, ο όρος ανακύκλωση σημαίνει την αποσύνθεση του χρησιμοποιημένου αντικειμένου και τη μετατροπή του σε πρώτη ύλη, η οποία χρησιμοποιείται εκ νέου για τη δημιουργία νέων αντικειμένων.


Η ανταλλαγή και η επαναχρησιμοποίηση αυτούσιων χρήσιμων προϊόντων, χωρίς να έχουν υποστεί επεξεργασία, συμβάλλει στην εξοικονόμηση χρόνου, χρημάτων και πόρων. Με την ευρύτερη οικονομική έννοια, η επαναχρησιμοποίηση προσφέρει ποιοτικά προϊόντα σε ανθρώπους και οργανώσεις που έχουν περιορισμένα μέσα, ενώ παράλληλα βοηθά στη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας και στην ενίσχυση της επιχειρηματικής δραστηριότητας συνεισφέροντας στην οικονομία.

Η επαναχρησιμοποίηση και η ανακύκλωση αποτελούν κοινές πρακτικές που χρησιμοποιούνται σχεδόν από τις απαρχές τις ανθρώπινης ιστορίας.

Πλεονεκτήματα:

Η επαναχρησιμοποίηση έχει κάποια συγκεκριμένα δυνητικά πλεονεκτήματα. Καταρχάς, επιτυγχάνει την εξοικονόμηση ενέργειας και πρώτων υλών, αφού πολλά προϊόντα μίας χρήσης αντικαθιστώνται με άλλα που μπορούν να επαναχρησιμοποιηθούν και έτσι μειώνεται ο αριθμός των αντικειμένων που χρειάζεται να κατασκευαστούν. Επίσης, η διαδικασία της ανάπλασης μπορεί να δημιουργήσει υψηλής εξειδίκευσης, βιώσιμες και καλά αμειβόμενες θέσεις εργασίας στις καθυστερημένες αναπτυξιακά οικονομίες. Ένα επαναχρησιμοποιήσιμο προϊόν είναι συχνά φθηνότερο από πολλά άλλα προϊόντα μίας χρήσης, με αποτέλεσμα να μειώνει τα έξοδα των επιχειρήσεων και των καταναλωτών.

Η επαναχρησιμοποίηση απαιτεί τη μεταφορά, τη διαλογή, τον καθαρισμό και τη διανομή των προϊόντων και κατά συνέπεια επιφέρει κάποιο οικονομικό και περιβαλλοντικό κόστος.

Ωστόσο, επιστημονικές μελέτες έχουν δείξει ότι η επαναχρησιμοποίηση ενός προϊόντος μπορεί να μειώσει τις εκπομπές CO2 και το αποτύπωμα άνθρακα από 50 έως 100%, ανάλογα με τον πλήρη κύκλο ζωής του προϊόντος.

Ορισμός:

Τα Κέντρα Επαναχρησιμοποίησης είναι κοινωνικές επιχειρήσεις που συλλέγουν, ταξινομούν και μεταπωλούν τα απορριφθέντα προϊόντα (απορρίμματα), προκειμένου να ενισχύσουν την επαναχρησιμοποίηση ή την ανακύκλωσή τους. Έτσι, διευκολύνουν τη συναλλαγή και την αναδιανομή των ανεπιθύμητων -αλλά πλήρως χρησιμοποιήσιμων- προϊόντων και εξοπλισμού από μια οντότητα σε άλλη.

Η υπηρεσία αυτή παρέχεται δωρεάν.

Στόχοι:

1. Πλανήτης: μείωση, επαναχρησιμοποίηση και ανακύκλωση προϊόντων

2. Άνθρωπος: όφελος προς την κοινωνία παρέχοντας βοήθεια σε ανθρώπους που είναι μακροχρόνια αποστασιοποιημένοι από την αγορά εργασίας. Οι άνθρωποι αυτοί αποκτούν τεχνογνωσία και επιστρέφουν στην αγορά εργασίας μέσω ενός καλά οργανωμένου και αναγνωρισμένου συστήματος που τους παρέχει κατάρτιση σε ένα ευρύ φάσμα δεξιοτήτων. Επίσης, το ευρύ κοινό έχει πρόσβαση σε φθηνά αλλά καλής ποιότητας μεταχειρισμένα προϊόντα.

3. Κέρδος: μια επιχείρηση που λειτουργεί με επαγγελματισμό.

Λειτουργία:

1. Συλλογή:
Υπάρχουν τρείς τρόποι συλλογής

A. Παραλαβή από το σπίτι μετά από τηλεφώνημα (συμπεριλαμβανομένης μιας δωρεάν υπηρεσίας, με την οποία μπορεί να προγραμματιστεί το ξεκαθάρισμα των χρήσιμων από τα μη χρήσιμα αντικείμενα όταν κάποιος μετακομίζει σε νέο χώρο)

B. Ιδιόχειρη παράδοση των προϊόντων στο κέντρο επαναχρησιμοποίησης ή στα καταστήματά του

C. Παράδοση των προϊόντων στο δημοτικό κέντρο συλλογής απορριμμάτων και εναπόθεση σε ειδικούς κάδους

2. Διαλογή, επισκευή, καθαρισμός: Τα κέντρα επεξεργάζονται και ταξινομούν τα προϊόντα στα εργαστήριά τους, όπου απασχολούνται κυρίως άτομα με χαμηλή ειδίκευση και μακροχρόνια άνεργοι. Προκειμένου να μπορούν να εκτελέσουν αυτά τα καθήκοντα, υποχρεούνται να τηρούν τους αυστηρούς νομικούς όρους και να είναι πιστοποιημένα από τη δημόσια υπηρεσία διαχείρισης αποβλήτων της Φλάνδρας (OVAM).

3. Αναδιανομή - Το κατάστημα: Στα κέντρα επαναχρησιμοποίησης, οι πελάτες μπορούν να βρουν έπιπλα και οικιακά είδη, ενδύματα, παιχνίδια, καθώς και βιβλία, ηλεκτρικές και ηλεκτρονικές συσκευές.

Εδώ μπορεί να βρει κανείς τα πάντα, από καλοδιατηρημένες αντίκες που μοιάζουν καινούριες, έως παλιομοδίτικα, κιτς αντικείμενα και υπερσύγχρονα αξεσουάρ που αποτελούν την τελευταία λέξη της μόδας. Δίκαια λοιπόν χαρακτηρίζεται ως ο παράδεισος των συλλεκτών και των κυνηγών ευκαιριών. Η γκάμα των προϊόντων αλλάζει συνεχώς και καθημερινά παραδίδονται νέα αντικείμενα με προοπτική επαναχρησιμοποίησης.

Δίκτυο επαναχρησιμοποίησης στη Φλάνδρα

Στη Φλάνδρα υπάρχουν 31 κέντρα επαναχρησιμοποίησης, τα οποία καλύπτουν ολόκληρη τη φλαμανδική περιφέρεια. Εκπροσωπούν 118 καταστήματα και 10 κέντρα επαναχρησιμοποίησης απόβλητων ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού (ΑΗΗΕ).

Όλα τα κέντρα είναι μέλη της Ομοσπονδίας Επαναχρησιμοποίησης KOMOSIE.

Η Komosie λειτουργεί ως οργάνωση-ομπρέλα για τα κέντρα επαναχρησιμοποίησης στη φλαμανδική περιφέρεια του Βελγίου. Στόχος της είναι να λειτουργεί ως φορέας διασύνδεσης των κοινωνικών επιχειρήσεων που προσθέτουν οικολογική αξία στις τοπικές κοινωνίες μέσω των δραστηριοτήτων τους. Τις στηρίζει στην προσπάθειά τους να αναπτύξουν μια επαγγελματική προσέγγιση για την προστασία του περιβάλλοντος και να δημιουργήσουν ευκαιρίες απασχόλησης για άτομα που είναι αποκλεισμένα από την αγορά εργασίας. Η Komosie έχει υλοποιήσει χρήσιμα προγράμματα, όπως το πρότυπο REVISIE για μεταχειρισμένο εξοπλισμό και το πρόγραμμα Energy Cutters που έχει ως στόχο την ευαισθητοποίηση σχετικά με απλές παρεμβάσεις εξοικονόμησης ενέργειας στα νοικοκυριά. Έχει επίσης αναγνωριστεί για την απόδοση των κέντρων ανακύκλωσης και των καταστημάτων της, τα οποία πωλούν υψηλής ποιότητας μεταχειρισμένα είδη σε προσιτές τιμές.

Χάρη στη βιώσιμη διαχείριση απορριμμάτων και υλικών, την αποκατάσταση και πρόληψη της ρύπανσης του εδάφους, η δημόσια υπηρεσία διαχείρισης αποβλήτων της Φλάνδρας (Βέλγιο) OVAM συμβάλλει στη δημιουργία ενός υγιέστερου περιβάλλοντος και κατά συνέπεια σε μια καλύτερη ποιότητα ζωής.

Η OVAM είναι σημαντικός εταίρος 31 διαπιστευμένων κέντρων επαναχρησιμοποίησης, τα οποία έχουν δημιουργήσει ένα επαγγελματικό δίκτυο που τους εξασφαλίζει υψηλότερη ποιότητα και τους δίνει τη δυνατότητα να μαθαίνουν το ένα από το άλλο.

Η OVAM διεξάγει ετήσιες έρευνες σχετικά με τον αριθμό των υλικών που επαναχρησιμοποιούνται και τις πρακτικές που επιδέχονται βελτίωσης. Στη συνέχεια, τα κέντρα λαμβάνουν επιδοτήσεις ανάλογα με τα επίπεδα επαναχρησιμοποίησης που έχουν πετύχει. Ο στόχος του τομέα επαναχρησιμοποίησης για το 2015 είναι να φτάσει τα πέντε κιλά επαναχρησιμοποιημένων ειδών ανά κάτοικο και να απασχολεί 3.000 εργαζόμενους.

Όλα τα κέντρα επαναχρησιμοποίησης στη Φλάνδρα συνεργάζονται με τους δήμους και τις κοινωνικές ή διακοινοτικές υπηρεσίες τους. Στις τοπικές αρχές παρέχονται κίνητρα προκειμένου να συνάπτουν συμβάσεις και να στηρίζουν τα κέντρα επαναχρησιμοποίησης μέσω συμφωνιών για προγράμματα συλλογής, ανταμοιβών ανάλογα με τον όγκο των συλλεχθέντων απορριμμάτων (100-150 ευρώ/τόνο που συλλέγεται), προγραμμάτων τοπικής απασχόλησης ή/και κοινωνικής πολιτικής κ.λπ. Το όφελος είναι αμοιβαίο και μέσω της συνεργασίας αυτής προσφέρεται μια λύση για την τοπική βιωσιμότητα.

Κοινωνική απασχόληση

Τα Κέντρα Επαναχρησιμοποίησης Kringloop δραστηριοποιούνται επίσης στον τομέα της απασχόλησης και επιτελούν κοινωνικό έργο. Οι περισσότεροι εργαζόμενοι στα κέντρα αυτά είναι άνθρωποι που στο παρελθόν είχαν δυσκολευτεί να βρουν μια κανονική δουλειά.

Η μοναδικότητα των κέντρων έγκειται στη μεγάλη γκάμα θέσεων εργασίας: διαλογείς, επισκευαστές, αποθηκάριοι, οδηγοί, πωλητές κ.λπ. Οι δραστηριότητες απαιτούν αρκετή χειρωνακτική εργασία και οι τεχνικές γνώσεις έχουν μικρότερη σημασία.

Για μακροχρόνια άνεργους και άτομα με χαμηλή ειδίκευση υπάρχουν κάποια τοπικά, περιφερειακά και ομοσπονδιακά προγράμματα κοινωνικής απασχόλησης.

Κοινωνικοί χώροι εργασίας: Ένας κοινωνικός χώρος εργασίας (προστατευμένος χώρος εργασίας) απασχολεί άτομα που είναι άνεργα για τουλάχιστον 5 χρόνια και το υψηλότερο επίπεδο μόρφωσής τους είναι η κατώτερη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Οι εργαζόμενοι στους κοινωνικούς χώρους εργασίας είναι άνθρωποι που συχνά δεν μπορούν να βρουν δουλειά σε μια κανονική εταιρία εξαιτίας διάφορων παραγόντων, όπως προβλήματα στην προσωπική τους ζωή, ψυχικούς ή σωματικούς περιορισμούς, προβλήματα υγείας, περιορισμένη κατάρτιση κ.λπ.

Για τη λειτουργία τους, οι κοινωνικοί χώροι εργασίας λαμβάνουν 50% των πόρων τους από δημόσιες επιχορηγήσεις και 50% από τη δική τους οικονομική δραστηριότητα. Οι κοινωνικοί χώροι εργασίας προσφέρουν τεράστια στήριξη στο εργατικό δυναμικό τους και προσπαθούν σε κάθε περίπτωση να βρουν το κατάλληλο άτομο για την κατάλληλη θέση. Τα άτομα που εργάζονται εκεί αναπτύσσουν καθημερινά τις δεξιότητές τους και αποκτούν τόσο τεχνική όσο και κοινωνική εκπαίδευση.

Θεραπεία μέσω της εργασίας: Οι κοινωνικοί χώροι εργασίας καθιστούν εφικτή την απασχόληση πολλών ατόμων που -εξαιτίας προσωπικών και/ή άλλων λόγων- δεν μπορούν (πλέον) να εργαστούν βάσει σύμβασης εργασίας σε ένα κανονικό ή προστατευμένο κύκλωμα απασχόλησης. Διότι σε τέτοια κυκλώματα, τα άτομα αυτά «απασχολούνται» επ’ αόριστο, δεν υπογράφουν σύμβαση εργασίας και συχνά τους παρακρατείται μέρος των εισοδημάτων τους.

Σχέδιο εργασιακής εμπειρίας: Το σύστημα εργασιακής εμπειρίας για τους μακροχρόνια αιτούντες εργασία (δηλαδή όσους αναζητούν εργασία για τουλάχιστον δύο χρόνια και το υψηλότερο επίπεδο μόρφωσής τους είναι η δευτεροβάθμια εκπαίδευση) καλύπτει το κενό μεταξύ της περιόδου ανεργίας και της εύρεσης πλήρους επαγγελματικής απασχόλησης. Αυτό επιτυγχάνεται μέσω της κατάρτισης και της καθοδήγησης στον εκάστοτε χώρο εργασίας, κάτι που ενισχύει τις γενικές δεξιότητες των ατόμων που αναζητούν εργασία με στόχο την ανάπτυξη των δεξιοτήτων εκείνων που θα αποδειχθούν πιο χρήσιμες στην αγορά εργασίας. Τα μέτρα αυτά έχουν ως στόχο και δίνουν προτεραιότητα στους αιτούντες εργασίας με χαμηλό επίπεδο μόρφωσης. Το πρόγραμμα προσφέρει 12 μήνες εργασιακής εμπειρίας.

Άρθρο 60: Στο πλαίσιο των άρθρων 60 & 7, τα δημόσια κέντρα κοινωνικής πρόνοιας (OCMW) γίνονται οι εργοδότες των ατόμων αυτών. Στόχος τους είναι να τους βοηθήσουν να συμπληρώσουν τις εργάσιμες ημέρες που απαιτούνται για την κοινωνική ασφάλιση, καθώς και να αυξήσουν τις πιθανότητες εισαγωγής τους στην κανονική αγορά εργασίας.

Μετά από μια μακρά περίοδο αδράνειας, αυτή η μορφή απασχόλησης δίνει στα άτομα κίνητρα για να εργαστούν και να οργανώσουν την εκπαίδευση τους (π.χ. μέσω της φύλαξης των παιδιών). Τους διδάσκεται έναν νέος ρυθμός ζωής και μέσω ουσιαστικής και μισθωτής εργασίας γίνονται πιο ευέλικτοι και αισθάνονται ότι χαίρουν κοινωνικής εκτίμησης, με αποτέλεσμα να βελτιώνεται η εικόνα που έχουν για τον εαυτό τους και να παραμένουν ενταγμένοι στον κοινωνικό ιστό.

Ο εργοδότης τους είναι το OCMW, αλλά ο χώρος εργασίας τους είναι το κέντρο επαναχρησιμοποίησης.

De Kringwinkel: ένα νέο σημείο καμπής

Ο όμιλος και η εμπορική ονομασία «De Kringwinkel» υφίσταται από το 2002. Τα συμβεβλημένα καταστήματα φέρουν την ίδια επωνυμία και διέπονται από τους ίδιους κανόνες εξυπηρέτησης πελατών και επικοινωνίας.

Το 2002, όλα τα κέντρα λειτουργούσαν με τη δική τους διαφορετική επωνυμία. Η αγορά μεταχειρισμένων ειδών δεν απευθυνόταν πλέον μόνο στους φτωχούς. Στη συνέχεια όμως τα κέντρα αποφάσισαν να διαφημιστούν από κοινού.

Εκπονήθηκε λοιπόν μια έρευνα σχετικά με την υπάρχουσα εικόνα των κέντρων επαναχρησιμοποίησης, τα αποτελέσματα της οποίας ήταν εντυπωσιακά:


  • Πρώτο στο μυαλό των ερωτηθέντων ερχόταν το Buy Newly
  • Τα κέντρα επαναχρησιμοποίησης ήταν ευρέως γνωστά
  • Τα καταστήματα μεταχειρισμένων ειδών, τα κέντρα επαναχρησιμοποίησης και οι υπαίθριες αγορές εκλαμβανόταν ως ένα και το αυτό
  • Διαπιστώθηκε μεγάλη σύγχυση όσον αφορά τις επωνυμίες
  • Η διαφήμιση ήταν άγνωστη
  • Οι λόγοι που ο κόσμος δεν τα επέλεγε για τις αγορές του ήταν περιορισμένοι και λανθασμένοι
  • Τα κέντρα επαναχρησιμοποίησης εκλαμβανόταν ως ξεχωριστές οντότητες

Το 2002 ξεκίνησαν μια στρατηγική:

  • Κοινή επωνυμία, ενιαία εικόνα
  • Κανονισμοί και πρότυπα για την ποιότητα και τις υπηρεσίες
  • Διαφημιστική εκστρατεία στα μέσα μαζικής ενημέρωσης

Γιατί;

  • Για να μην υπάρχει πλέον σύγχυση
  • Για να υπάρχει σαφής διάκριση με τους άλλους φορείς στον τομέα των μεταχειρισμένων ειδών
  • Για να δημιουργηθεί μια ελκυστική εικόνα
  • Για είναι εύκολα αναγνωρίσιμα

Στα μέλη παρέχεται υποστήριξη σε θέματα ποιότητας, κανονισμών, διαρρύθμισης του καταστήματος, εκστρατειών, έρευνας και εκπαίδευσης.

Σήμερα, το Kringwinkel δεν είναι μόνο μια επωνυμία, μια αλυσίδα καταστημάτων ή ένα προϊόν διαφήμισης, αλλά και ένα εμπορικό σήμα ποιότητας. Η έρευνα έχει δείξει ότι οι πελάτες δίνουν μεγάλη αξία στην τελική ποιότητα. Κάθε χρόνο γίνεται μια αυτοαξιολόγηση των καταστημάτων με ένα διαδικτυακό εργαλείο και κάθε δύο χρόνια διενεργείται έλεγχος από κάποιον εξωτερικό ελεγκτή.

Σχεδόν όλα τα Kringwinkel είναι μη κερδοσκοπικές οργανώσεις (ενώσεις χωρίς επικερδή σκοπό) που βασίζουν τη λειτουργία τους κατά 52% στα δικά τους έσοδα. Τα κέρδη από τις πωλήσεις αξιοποιούνται κυρίως στη διατήρηση και τη δημιουργία θέσεων εργασίας για άτομα που έχουν λίγες ευκαιρίες στην αγορά εργασίας.

Ένωση χωρίς επικερδή σκοπό

Αυτός είναι ο νομικός όρος για τις μη κερδοσκοπικές οργανώσεις στο Βέλγιο (συντομογραφία στα ολλανδικά: VZW, στα γαλλικά: ASBL, στα γερμανικά: VoG). Για τους διεθνείς οργανισμούς, η αντίστοιχη συντομογραφία είναι IVZW ή AISBL. Πρόκειται για μια επίσημη ονομασία που υπόκειται στο βελγικό δίκαιο. Οι οργανώσεις εγγράφονται σε ένα μητρώο και λαμβάνουν αριθμητικά αναγνωριστικά.

Παρότι οι οργανώσεις είναι μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, έχουν έσοδα, τα οποία προέρχονται από επιχορηγήσεις, δωρεές, καθώς και από τα δικά τους κέρδη. Έτσι οι «πελάτες» δεν χρειάζεται να συνεισφέρουν άμεσα στην υλοποίηση των δράσεων και στην κάλυψη των δαπανών. Οι μη κερδοσκοπικές οργανώσεις που λαμβάνουν κρατικές επιδοτήσεις υποβάλλονται επίσης σε κρατικό έλεγχο ποιότητας. Εάν διαπιστωθεί ότι δεν συμμορφώνονται με τις εθνικές απαιτήσεις ποιότητας, η επιχορήγηση διακόπτεται.

Μια ένωση χωρίς επικερδή σκοπό έχει ως προτεραιότητα τη φιλανθρωπία και όχι την εμπορευματοποίηση. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι η ένωση αυτή δεν μπορεί να έχει κέρδη. Απλά, αυτά τα κέρδη δεν πρέπει ποτέ να πηγαίνουν στα μέλη της ένωσης. Μπορούν να χρησιμοποιούνται μόνο για την υλοποίηση φιλανθρωπικών δράσεων και ποτέ προς προσωπικό υλικό όφελος των μελών της.


Επισκεφθείτε: http://www.dekringwinkel.be